Artiesten. Ze worden veel te weinig gekoesterd in onze wereld.
We hadden geen verwachtingen toen we aankwamen in Lanzarote. Eerder iets van: een Canarisch eiland zoals de andere. Vulkanisch, schoon weer en vooral veel obese, verbrande, Duitse en Engelse toeristen.
Maar Lanzarote heeft iets wat de andere Canarische eilanden niet hebben: César Manrique.
César Manrique werd in 1919 in Arrecife geboren, groeide hier op en ging vechten tijdens de Spaanse burgeroorlog aan de kant van Franco. Hij is daarvan thuis gekomen in zijn uniform, heeft zijn familie gegroet, is naar het dak geklommen, zijn uniform uitgedaan, besprenkeld met benzine en in de fik gestoken.
Een dramatisch keerpunt want erna is hij architectuur en kunst gaan studeren. Na vele studies en omzwervingen in Madrid, New York (was bevriend met Andy Warhol), kwam hij terug naar huis en heeft hij Lanzarote een totaal ander gezicht gegeven.
" When I returned from New York, I came with the intention of turning my native island into one of the more beautiful places in the planet, due to the endless possibilities that Lanzarote had to offer. ".
Al eens dat gevoel gehad als je, na een verblijf in het buitenland, terug in België aankwam?
Vandaag is het onmogelijk om Lanzarote los te koppelen van César Manrique. Hij heeft hier geweldig knappe gebouwen gezet (zijn huis is een van de mooiste die we ooit gezien hebben, abstract en jaren 60, maar dansend met de natuur en de lavastenen, werkelijk uniek!), hij heeft hier kunstwerken gemaakt, monumenten, landschappen en tuinen gecreëerd en beschermd, …
En dat allemaal op een vulkanisch eiland, met vooral zwarte lavastenen, zo ver je kan kijken.
Wat hem ook een meester maakt is dat hij ervoor gezorgd heeft dat de gebouwen in Lanzarote allemaal laagbouw moesten zijn, wit geschilderd met groene, blauwe of bruine deuren en luiken. Machtig mooi, bijna iedereen doet het op het eiland en hij kreeg de overheid bovendien overtuigd van zijn artistieke en kunstzinnige ideeën. Een bruin luik wijst naar een vulkaan, een blauw luik wijst naar de oceaan, en groen mag altijd… Iedereen doet het zo. Prachtig toch?
Groots, en zeker in het huidig economisch klimaat zie je het niet snel gebeuren dat decisionmakers zo’n stichtende, creatieve beslissingen zouden durven nemen. Er zouden meer kunstenaars en artistieke mensen het beleid moeten mee kunnen bepalen. En da’s niet naïef. Integendeel.
De realiteit is dat dergelijke beslissingen Lanzarote rijk gemaakt hebben. Niet alleen financieel, maar vooral cultureel.
Dat een creatieveling en artiest zo belangrijk en stichtend kan zijn voor een (ei)land, en er ook in slaagt bijna iedereen mee te krijgen, is werkelijk uniek.
Zijn dood is ook tragisch. Hij is gestorven op 50 meter van zíjn huis dat net was omgedoopt tot museum en basis van zíjn Fundacion César Manrique. Hij kwam aangereden in z’n zwarte old-timer Jaguar aan zíjn kruispunt, het zicht was slecht, en er is een Land Rover in volle vaart in zijn linkerflank gevlogen. Drie uur later was het eiland in diepe rouw en zijn culturele stichter en bezieler kwijt.
De gesprekken die we hier met onze fijne, artistieke vrienden gevoerd hebben, kwamen er ook in essentie op neer (en vanaf nu hou ik me ook even in). Ambacht en stiel worden bedolven onder goedkope prefab en hersenloze herhaling. Authenticiteit en puurheid worden vervangen door opgeklopte lucht en fake emoties. Er is geen tijd meer voor diepte, er is geen geld meer voor kunst. We zijn de hamburgergeneratie geworden die voor een snelle en goedkope hap gaan. Op restaurant, op café, in de cinema, op TV, …
Wat zijn we blij dat onze kinderen er voorlopig niet hoeven in op te groeien, en we drie jaar tijd hebben om ze helemaal mee te nemen in ónze essentie. Wat zijn we ook blij dat de maatschappij in pendelbewegingen gaat en dat de hamburgergeneratie wel zal gevolgd worden door een nieuwe zoektocht naar essentie en authenticiteit. We komen wel terug als dat er is.
Ik mag het toch hopen.
PS: Het graf van César Marique staat niet in de toeristische gidsen. Hij ligt op het kerkhof van Haria. Het voelde goed om hem te gaan bezoeken en te zien dat er nu een palmboom uit zijn stoere borst groeit. We hebben hem stilletjes bedankt voor al het moois dat we hier al gezien hebben.
